letra r

rach'alal ch'ab'äl ⇒ familia de idiomas

rach'alal q'ajatzij ⇒ hiperonimia

rachalal solchi' ⇒ familia lingüística

rachib'il pajtzij ⇒ cláusula relativa

rachjotay tzij ⇒ parasíntesis

rachtunuj kemchi' ⇒ parataxis

rajilab'al kemchi' ⇒ número gramatical

rajilab'al q'ij, ruq'ilul ⇒ fecha

rajilanem ⇒ cuenta

rajowanel ⇒ desiderativo

rajowanem ⇒ competencia

rajowanem ⇒ optación

rajowaxik ⇒ efectivo

rajq'ajan ⇒ onomatopeya

rajq’ajel ⇒ onomatopéyico (k’)

ralaxinem ⇒ generación

raqän ch'olti' ⇒ chol propio (k’)

raqän kiti' ⇒ chuj propio

raqän poqom ⇒ poqom propio

raqän qachi' ⇒ k'ichee' propio

raqän qoti' ⇒ q'anjob'al propio

raqän tyol ⇒ mam propio (k’)

raqän tzi' ⇒ ixil propio

raqän tzoltal ⇒ tzotzil propio

rayb'äl ⇒ deseo

rayb'äl ⇒ objetivo

rayb'anel ⇒ competente

rayb'exïk ⇒ propósito

rayinil ⇒ ansiedad

reb'eyalil solchi' ⇒ proceso lingüístico

rech'ech' ⇒ fluidez

rejqalem samaj ⇒ ponderativo

relesan k'istz'ib' ⇒ elidir

reqaja'j aq'aj ⇒ velo del paladar

retal ⇒ señal

retal ⇒ huella

retal ajilab'äl ⇒ clave

retal ch'ab'äl ⇒ superestrato

retal cholajil ⇒ inciso

retal k'aslem ⇒ historia

retal k'utïk ⇒ ética

retal loq'oj ⇒ comprobante

retal q'ajanil ⇒ fonograma

retal q'ijul ⇒ marcador de tiempo

retal retamab'alil q'ajarïk ⇒ semasiológica

retal tzij ⇒ acta

retal wuj ⇒ diploma

retalil k'utunem ⇒ signo de interrogación (k’)

retalil q'ajanem ch'ab'äl ⇒ transcripción

retalil solchi' ⇒ significante

retalil tijonïk ⇒ diplomado

retalil tz'ib' ⇒ signos de puntuación

retamab'al ⇒ destreza

retamab'alil cholatzij ⇒ lexicología

retamab'alil ch'ab'äl ⇒ artes del idioma

retamab'alil ch'ob'oj mayoj ⇒ filosofía

retamab'alil cholatzij ⇒ lexicografía

retamab'alil ewanem ⇒ criptología

retamab'alil k'aslemal ⇒ fundamento antropológico

retamab'alil na'owinaqil ⇒ epistemología

retamab'alil nak'uxaj ⇒ psicología

retamab'alil nimawinäq ⇒ andragogía

retamab'alil q'ajarïk ⇒ semántica

retamab'alil soltzib' ⇒ criptoanálisis

retamab'alil tijonïk ⇒ pedagogía

retamab'alil ulew ⇒ topografía

retamab'alil winaqil ⇒ sociología

retamab'alil winasolchi' ⇒ sociolingüística

retamana'oj ⇒ factor

retamanem ⇒ cognoscitivo

retamaxïk ⇒ memorización

richin ⇒ peculiaridad

richinan t'as ⇒ sustantivo poseído

rij k'oxom ⇒ tonema

rij tzij ⇒ sufijo

ro' ⇒ quinto

rochochib'al ⇒ dirección general

rokisaxik na'ojil ⇒ tecnología

roqin tzij ⇒ indirecta

rox ⇒ tercero

rox juwinaqil ⇒ tercera persona singular

rox k'iwinaqil ⇒ tercera persona plural

rox pach'unem ⇒ tercera conjugación

rub'anem ⇒ caso

rub'anik ⇒ acción

rub'anikil ⇒ manera (adverbio)

rub'anikil ch'ab'äl ⇒ irregular

rub'anikil cholch'ab'äl ⇒ lexicalizarse

rub'anikil jalb'anoj ⇒ adverbio de manera

rub'anikil jalb'anoj pajtzij ⇒ cláusula adverbial de causa

rub'anikil kemchi' ⇒ construcción gramatical

rub'anikil talutzij ⇒ estilo periodístico

rub'anikil wiqo'n ⇒ estética

rub'anikilal ⇒ perfil

rub'anikilem ⇒ constructivismo

rub'atz'il xikinaj ⇒ nervio auditivo

rub'ey tzij ⇒ andamio

rub'ey k'oxomal ⇒ onda sonora

rub'ey na'oj ⇒ deontológica

rub'ey samaj ⇒ procedimiento

rub'eyal ⇒ control

rub'eyal ⇒ modalidad

rub'eyal ch'ab'äl ⇒ dialéctica

rub'eyal ch'o'onem ⇒ modo de articulación

rub'eyal jalb'anoj ⇒ adverbio de modo

rub'eyal k'aslem ⇒ autodeterminación

rub'eyal lemotzij ⇒ aspecto de la narración

rub'eyal na'ojb'äl ⇒ aptitud

rub'eyal na'ojinem ⇒ autocontrol

rub'eyal nuk'u'etal ⇒ simbolismo

rub'eyal nuk'ub'itz'il ⇒ proceso fonológico

rub'eyal ruk'utik ⇒ guía metodológica

rub'eyal rutz'ib'axik ⇒ regla ortográfica

rub'eyal samaj ⇒ instrucción

rub'eyal solchi' ⇒ estrategia lingüística

rub'eyal wixalem ⇒ reflexión metodológica

rub'eyalil ⇒ estrategia

rub'eyalil b'anoj ⇒ modo del verbo

rub'eyalil jalb'anoj pajtzij ⇒ cláusula adverbial de propósito

rub'eyalil kemchi' ⇒ regla gramatical

rub'eyalil silonem ⇒ movimiento y dirección

rub'eyalil taqonem b'anoj ⇒ modo imperativo / exhortativo

rub'eyalil tzij ⇒ pragmática

rub'eyna'oj ⇒ cognición

rub'i' lema' ⇒ título

rub'i' tinamït ⇒ topónimo

rub'ixikil ⇒ pronunciación

rub'ixikil b'anikil ⇒ descriptivo

rub'ixikil b'i'aj ⇒ vocativo

rub'ixikil jalna'oj ⇒ parresia

rub'ixikil jutzij ⇒ perífrasis

rub'ixikil na'oj ⇒ asociación

rub'ixikil tzij ⇒ catáfora

ruch'ab'exik ch'ab'äl ⇒ metalenguaje

ruch'akul taqowuj ⇒ cuerpo de la carta

ruch'akulb'alil tz'ib' ⇒ consonántico

ruch'ob'oj kajulew ⇒ cosmovisión

ruch'ob'onem lemalil ⇒ análisis literario

ruch'ob'onem solchi' ⇒ análisis lingüístico

ruch'utirisanem lema' ⇒ epítome

ruchi' ⇒ margen

ruchi' q'ajanil ⇒ lingual

ruchi'il ⇒ perímetro

rucholab'äl tzij ⇒ copulativo

rucholajem ⇒ orden

rucholajem kemchi' ⇒ categoría gramatical

rucholajem samaj ⇒ mecánica

rucholajil ⇒ estructural

rucholajil samaj ⇒ lineamiento

rucholajil, ruxe' ⇒ patrón

rucholanem ⇒ estructuración

rucholanem ajilab'äl ⇒ enumeración

rucholanem ch'ob'nem tzij ⇒ estructura sintagmática

rucholanem kaxlan ⇒ cuenta gregoriana

rucholanem kemchi' ⇒ estructura gramatical

rucholanem lema' ⇒ disposición

rucholanem maya' ⇒ maya (cuenta)

rucholanem ojer ch'ab'äl ⇒ cultismo sintáctico

rucholanem retalil ⇒ estructura de signos

rucholanem samaj ⇒ programa

rucholanem tzij ⇒ constituyente

rucholch'ab'äl ⇒ sintáctica

ruchuq'a' ⇒ intensidad

rujachel samaj ⇒ producto

rujalel b'anel ⇒ modificadores del sujeto

rujalel q'ajarib'äl ⇒ modificadores del predicado

rujalel t'as ⇒ modificadores de sustantivo

rujaloj cholachij ⇒ cambio lexical

rujaloj k'uxatzib' ⇒ apofonía

rujaloj q'ajanil ⇒ cambio alofónico

rujaloj q'ajarïk ⇒ cambio semántico

rujotayil ⇒ energética

rujotayil b'anoj ⇒ derivación de verbo

rujotayil t'as ⇒ derivación de sustantivo

rujotayil tzij ⇒ palabra derivada

rujul kaq'ïq' ⇒ glotis

ruk'amaj t'as ⇒ sustantivo sustractivo

ruk'exel ⇒ sustituto

ruk'exel jalb'anoj ⇒ enálage

ruk'exel tzij ⇒ eufemismo

ruk'isib'äl ⇒ final

ruk'isib'äl b'anotzij ⇒ catástasis

ruk'isib'al k'oxom ⇒ agudo

ruk'isib'äl pajtzij ⇒ terminación

ruk'isib'äl samaj ⇒ resultado

ruk'isib'äl tzij ⇒ conclusión

ruk'isib'äl tzijol ⇒ idolopeya

ruk'isib'äl tzijonem ⇒ peroración

ruk'iyinem ⇒ rendimiento

ruk'ojlem achi ⇒ género masculino

ruk'ojlem ch'ob'otzij ⇒ sintagma estativo

ruk'ojlem tzij ⇒ corrección

ruk'ojlemal ajilab'äl ⇒ posición numérica

ruk'ojlemal jalt'as ⇒ adjetivo posicional

ruk'ojlemal k'ojib'äl ⇒ posición tópica

ruk'oxomal ⇒ acentual

ruk'oxomal ch'akultzib' ⇒ apicoalveolar

ruk'u'x ⇒ núcleo

ruk'u'x tinamït ⇒ urbana

ruk'u'x b'anel ⇒ núcleo del sujeto

ruk'u'x k'aslemal ⇒ antropocéntrica

ruk'u'x lema' ⇒ situación central

ruk'u'x na'oj ⇒ tema, idea principal

ruk'u'x q'ajanem ⇒ énfasis

ruk'u'x q'ajarib'äl ⇒ núcleo del predicado

ruk'u'x tzijonem ⇒ confirmación

ruk'utb'al ⇒ modelo

ruk'utb'al tijonïk ⇒ propuesta educativa

ruk'utunem weqojitz ⇒ interrogación retórica

ruk'utunik ⇒ retroalimentación

ruk'uyilal ⇒ pluralismo

ruka'n achtzij ⇒ consecuente

ruka'n q'ajanil ⇒ tropo

rukab' ⇒ segundo

rukab' k'iwinaqil ⇒ segunda persona plural

rukab' juwinaqil ⇒ segunda persona singular

rukab' k'oxom ⇒ grave

rukab' pach'unem ⇒ segunda conjugación

rukab' q'ajarïk ⇒ denotativo

rukab' ruchalajem tzij ⇒ constituyentes secundarios

rukab' tijonem ⇒ básico (educación)

rukaj ⇒ cuarto

rukak'uxnem ⇒ dubitativo

rukamulun ⇒ duplicación

rukamulun juna'oj ⇒ expolición

rukamulun na'oj ⇒ anafórica

rukamulun weqojitz ⇒ epanalepsis

rukamulunem k'ulum ⇒ topicalización del beneficiario

rukamulunem samajib'äl ⇒ topicalización del instrumento

rukamulunem ya'om ⇒ topicalización del dativo

rukamuluxik k'oxom ⇒ aliteración

rukamuluxik na'oj ⇒ epanáfora

rukojlem ixoqilal ⇒ género femenino

rukojolem ⇒ epiceno

rukojolem ikiq'alil ⇒ grado positivo

rukojolem junumanel ⇒ grado comparativo

rukojolem k'aslemalil ⇒ género dramático

rukojolem k'uxaj ⇒ genero lírico

rukojolem lemalil ⇒ género literario

rukojolem q'ajarïk ⇒ diferencia fonológica

rukojolem sik'inem ⇒ género narrativo

rukojolem tz'ib'anem ⇒ género periodístico

rukojolib'al lema' ⇒ área curricular

rukojolil q'ajarïk ⇒ pertinente

rukotz'ijal ⇒ florecimiento

rukowil ⇒ durativo

rukowilem ⇒ consistencia

rulewal ⇒ contorno

rulewal kaqti' ⇒ división yukateka

rulewal q'anti' ⇒ división occidental

rulewal q'eqti' ⇒ división oriental

rulewal saqti' ⇒ división wasteka

rumujal ⇒ silueta

runa'oj ⇒ actitud mental

runa'oj tz'ib'anel ⇒ teoría

runa'ojil ⇒ etopeya

runa'otzij ⇒ conceptual

runab'al na'ojb'äl ⇒ inteligencia intrapersonal

runab'eyal pajtzij ⇒ cláusula principal

runab'eyal, ruk'u'x ⇒ principal

runik'ajal ⇒ intermedio

runimilem ⇒ tamaño

runimilem ⇒ volumen

runimilem kojolem ⇒ grado superlativo

runimilem pach' ⇒ escasión

runimilem t'as ⇒ especificativo

runimilem weqojitz ⇒ epanortosis

runimirisanem cholatzij ⇒ ampliación léxica

runuk' ewanem ⇒ código criptográfico

runuk' retamab'alil na'oj ⇒ código epistemológico

runuk' solchi' ⇒ código lingüístico

runuk' uchuq'ajanem ⇒ código paralingüístico

runuk'ik ⇒ formulación

runuk'ik lil ⇒ elemento compositivo

runuk'ik samaj ⇒ gestión

runuk'ik tijonïk ⇒ fundamento curricular

runuk'ulem ⇒ organización

runuk'ulem ⇒ sistematización

runuk'ulem ⇒ sistema

runuk'ulem morse ⇒ sistema morse

runuk'unem ⇒ composición

runuk'uxik, nuk'unem ⇒ formación

rupach'unem b'anoj ⇒ conjugación verbal

rupaläj ⇒ gestual

rupalb'al ⇒ grado

rupam ⇒ intrínseco

rupam kajtz'ik ⇒ casilla

rupam lema' ⇒ contenido

rupam q'ajarïk ⇒ dominio semántico

rupam taqowuj ⇒ partes de una carta

rupam tzij ⇒ infijo

ruq'a' ⇒ rural

ruq'a' tzij ⇒ inflexión

ruq'a' ch'ab'äl ⇒ lenguaje regional

ruq'a' cholti' ⇒ rama ch'ol

ruq'a' mayataan ⇒ rama yukateka

ruq'a' q'ajanem ⇒ onomasiológica

ruq'a' qoti' ⇒ rama q'anjob'al

ruq'a' tyool ⇒ rama mam

ruq'a' wasteka ⇒ rama wasteka

ruq'ajanik chi'aj ⇒ labializar

ruq'ajanil ⇒ fónico

ruq'ajanil ch'ak'ultz'ib' ⇒ alveopalatal

ruq'ajanil ch'akultz'ib' eyaj ⇒ sonido dental

ruq'ajanil chi'aj ⇒ sonido labial

ruq'ajanil k'oxomïk ⇒ sonido alveolar

ruq'ajanil k'uxatz'ib' ⇒ sonido vocálico

ruq'ajanil kojo'eyaj ⇒ sonido interdental

ruq'ajanil kowiq'ajanil ⇒ sonido palatal

ruq'ajanil q'ajanijitz ⇒ sonido velar

ruq'ajanil q'ajatz'ib' ⇒ sonido fricativo

ruq'ajanil setech'ut ⇒ sonido ovular

ruq'ajanil tz'apik'oxom ⇒ sonido africado

ruq'ajanil tz'apiq'ajanil ⇒ sonido oclusivo

ruq'ajanil xakaq'ajajil ⇒ sonido resonante

ruq'ajarik ch'ab'äl ⇒ propiedad

ruq'ajarik ojer ch'ab'äl ⇒ cultismo semántico

ruq'ajatz'ib' ch'ab'alil ⇒ fonética preceptiva

ruq'ajatz'ib' xikinaj ⇒ fonética acústica

ruq'ij ⇒ valor

ruq'ijonem ⇒ valoración

ruq'ijul ⇒ época

ruq'ijul jalb'anoj ⇒ adverbio de tiempo

ruq'ijul jalb'anoj pajtzij ⇒ cláusula adverbial de tiempo

ruq'ijul juna' ⇒ ciclo

ruq'ijul lemotzij ⇒ momento de la narración

rusamaj ⇒ rol

rusamaj q'ajarik ⇒ papel semántico

rusamajinem ⇒ manipulación

rusamajixik ⇒ función

rusilonem ⇒ agilidad

rusilonem k'oxomal ⇒ sonoro

rusotz'ib' ⇒ criptolexemia

rusutil ⇒ medio

rut' ⇒ factura

rutaqen ⇒ marco

rutaqil jalb'anoj pajtzij ⇒ cláusula adverbial de condición

rutikersaxik q'ajanem ⇒ punto de articulación

rutikirib'al ⇒ principio, comienzo

rutikirib'al ch'ob'olil ⇒ principio filosófico

rutikirib'al samaj ⇒ aprestamiento

rutikirisaxik b'anelil ⇒ incoativo

rutikirisaxik pajtzij ⇒ concatenación

rutunem na'oj ⇒ connotativo

rutz'aqät ⇒ complemento

rutz'aqat b'anayom ⇒ antipasivo de incorporación

rutz'aqat ch'akultz'ib' ⇒ consonante compuesta

rutz'aqat pajtzij ⇒ cláusula de complemento

rutz'aqat q'ajanil ⇒ epéntesis

rutz'aqat q'ajarib'äl ⇒ predicativo

rutz'aqat samaj ⇒ anexo

rutz'aqatil ⇒ componente

rutz'aqatil ch'ab'äl ⇒ acusativo

rutz'aqatil k'ajtzij ⇒ parasintético

rutz'etik b'anelil ⇒ enfoque agentivo

rutz'etik samaj ⇒ monitoreo

rutz'etonem ⇒ perspectiva

rutz'ib'anem ch'ab'äl ⇒ lenguaje escrito

rutz'ib'axik ⇒ inscripción

rutz'ukik junumatzij ⇒ analogía

rutz'ukik kach'ab'äl ⇒ compositivo

rutza'm ⇒ ápice

rutzaqik cholch'ab'äl ⇒ anacoluto

rutzij ⇒ barbarismo

rutzijol ⇒ noticia

rutzijol na'oj ⇒ epifonema

rutzijoxikil ⇒ comunicativo

rutzijoxikil wachna'oj ⇒ sinóptico

rutzil ⇒ endereza

rutzil ⇒ resolución

rutzil k'utunem ⇒ petición

rutzilem ⇒ normalización

ruwäch ⇒ clase

ruwäch b'anoj ⇒ forma verbal

ruwäch ch'owen ⇒ forma de expresión

ruwäch k'aslem ⇒ parábola

ruwäch na'oj ⇒ valor (actitudes)

ruwäch q'ij ⇒ clima

ruwäch tzij ⇒ prefijo

ruwachib'äl ⇒ figura, gráfica

ruwachib'al lema' ⇒ figura literaria

ruwachib'äl weqojitz ⇒ figura retórica

ruwächtzij ⇒ habla

ruwaq ⇒ sexto

ruwi' aq'aj ⇒ paladar

ruwi' samaj ⇒ encabezado

ruwinaqilal kemchi' ⇒ persona gramatical

ruwixal xiltzij ⇒ afijo de flexión

ruxe' ⇒ causa

ruxe' aq'ajanil ⇒ epiglotis

ruxe' b'anoj ⇒ base verbal

ruxe' chapayom ⇒ patrón básico

ruxe' jalt'as ⇒ adjetivo radical

ruxe' na'oj ⇒ fundamento

ruxe' retamab'alil tzijoxikil ⇒ fundamento pedagógico

ruxe'el ⇒ etimológico

ruxe'el ⇒ fuente

ruxe'el ⇒ origen

ruxe'el b'anoj ⇒ raíz verbal

ruxe'el ch'ab'anoj ⇒ postverbal

ruxe'el ch'ach'el ⇒ raíz afectiva

ruxe'el jub'anoj ⇒ raíz intransitiva

ruxe'el kab'anoj ⇒ raíz transitiva

ruxe'el katzij ⇒ étimo

ruxe'el ojer ch'ab'äl ⇒ cultismo

ruxe'el rupalb'al ⇒ preprimaria

ruxe'el tzij ⇒ etimología

ruxe’el ⇒ raíz

ruxikin ⇒ lateral

ruyonil ⇒ automática

ruyonil ⇒ individualista

ruyonil cholatzij ⇒ semantema

Last Updated:
Contributors: leon